Rafał Gumiela ukończył z wyróżnieniem Akademię Muzyczną im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie klawesynu prof. Urszuli Bartkiewicz oraz w klasie organów prof. Piotra Grajtera i prof. Radosława Marca. Od 2014 roku prowadzi klasę organów w Publicznej Szkole Muzycznej I st. w Golubiu-Dobrzyniu, a od 2020 roku pełni funkcję Dyrektora tejże szkoły.
W latach 2011 – 2017 pracował jako wykładowca Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Katedrze Organów, Klawesynu i Muzyki Dawnej oraz Muzyki Kościelnej.
Do najważniejszych osiągnięć konkursowych można zaliczyć: najwyższą punktację na Ogólnopolskich Przesłuchaniach Uczniów Klas Organów (Wrocław 2006), nagrodę Rektora Akademii w Łodzi dla laureata II Akademickiego Konkursu Klawesynowego (Poznań 2011).
Czynnie uczestniczył w licznych kursach mistrzowskich prowadzonych przez Wolfganga Zerera, Bartosza Jakubczaka, Marka Toporowskiego, Juliana Gembalskiego, Johna Butta, Julię Brown, Guy Boveta, Oliviera Latry, Davida Ponsforda, Christine Schornsheim. Współpracuje z wieloma znakomitymi instrumentalistami m.in.: Markusem Möllenbeckiem (wiolonczela barokowa), Frankiem de Bruine (obój barokowy), Michaelem Schmidtem-Casdorfem (flet traverso), Irmgard Schaller i Danielem Deuterem (skrzypce barokowe), Tomaszem Ślusarczykiem (trąbka barokowa), Antonem Birulą (lutnia, theorba), Tytusem Wojnowiczem (obój), Marcinem Tarnawskim (skrzypce), Ewą Witczak (wiolonczela), Kamilem Gumielą (saksofon) oraz aktorem Jerzym Zelnikiem. Od 2014 roku współtworzy orkiestrę kameralną Capella Thoruniensis, z którą w tym samym roku nagrał debiutancką płytę CD zawierającą utwory barokowe i wczesno klasyczne. Uczestniczy w licznych projektach muzyki dawnej i współczesnej dokonując nagrań i prawykonań koncertowych dla polskiego radia i telewizji. Ma za sobą wiele koncertów kameralnych, organowych oraz klawesynowych w kraju i za granicą m.in. we Włoszech, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Ukrainie.
Rafał Gumiela w 2012 r. pełnił funkcję kierownika artystycznego Festiwalu Młodych Organistów i Wokalistów im. bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Bydgoszczy. W latach 2014-2017 pracował na stanowisku dyrektora artystycznego Bydgoskiego Festiwalu Muzyki Dawnej.
Od 2011 roku podejmuje działania na rzecz rozwoju kultury muzycznej w Tomaszowie Lubelskim (jest inicjatorem oraz kierownikiem artystycznym i organizacyjnym Wieczornych Spotkań z Muzyką pod hasłem „Rodzina Miastu”.
Podczas kolejnych edycji występują członkowie rodziny Gumielów [muzycy polskich filharmonii, pedagodzy oraz wykładowcy wyższych uczelni muzycznych]).